فلبیت چیست؟

مقدمه
فلبیت در لغت به معنی التهاب وریدی است که در وریدهای زیر پوست (وریدهای سطحی) ایجاد می شود. این وضعیت معمولاً در بازوها یا پاها اتفاق می افتد و باعث التهاب، درد، قرمزی و تورم می شود.

ترومبوفلبیت چیست؟

فلبیت و ترومبوفلبیت دو عارضه ای هستند که اغلب با یکدیگر یکسان در نظر گرفته می شوند. فلبیت (fli-BY-tis) یک وضعیت التهابی است که در اثر آسیب به دیواره رگ های خونی به وجود می آید. این آسیب می تواند ناشی از صدمه و ضربه به رگ ها یا عفونت در آنها باشد.

اما ترومبوفلبیت (throm-bow-fli-BY-tis) در پی لخته شدن خون در یک یا چند ورید ایجاد می شود که موجب التهاب می گردد. این وضیت می تواند باعث درد و سوزش شود، زیرا از گردش خون مناسب جلوگیری می کند. 

فرق ترومبوز و ترومبوفلبیت

ترومبوز به لخته خون گفته می شود. اما به التهابی که در اثر ترومبوز به وجود می‌آید ترومبوفلبیت گفته می‌شود.

فلبیت سپتیک چیست؟

ترومبوفلبیت ورید سپتیک لگنی بیماری نادری است که در اثر لخته خون عفونی یا ترومبوز ایجاد می شود که موجب التهاب سیاهرگ لگن می شود. فلبیت سپتیک خصوصیات متفاوتی نسبت به سایر فلبیک ها دارد؛ در انواع سطحی آن قرمزی و حرارت بیشتری وجود دارد.

علت های التهاب ورید و فلبیت چیست؟

عوامل جدی که احتمال تشکیل لخته خون را افزایش می دهند، عبارتند از:

• چاقی
• سیگار کشیدن
• بارداری
• سبک زندگی کم تحرک
• بی حرکتی برای مدت طولانی
• رگهای واریسی
• برخی از داروهای ضد بارداری خوراکی و درمان جایگزینی هورمونی (HRT)
• برخی شرایط پزشکی (سرطان، اختلالات خونی)

بیماری فلبیت چقدر خطرناک است؟

فلبیت سطحی بیماری خطرناک و جدی تلقی نمی شود و معمولاً خود به خود برطرف می شود. اما فلبیت عمقی نگران کننده است؛ به طوریکه می تواند لخته های خونی بزرگ تشکیل داده و اگر این لخته ها به ریه ها برود، وضعیت خطرناکی به نام آمبولی ریه را ایجاد کند.

فلبیت می‌تواند ارثی باشد؟

عوامل متعددی در بروز فلبیت نقش دارند. فلبیت سطی در اغلب موارد به دلیل عارضه یک روش پزشکی یا جراحی ایجاد می شود که باعث آسیب رگ شده است.

ترومبوفلبیت عمقی می تواند ناشی از عوامل مختلفی مانند وراثت، پزشکی یا سبک زندگی باشد.

روش های تشخیص فلبیت

پزشکان برای تشخیص فلبیت روش های متعددی به کار می گیرند. متداول ترین روش از طریق آزمایش خون یا سونوگرافی است که جریان خون و انسداد شریان ها را بررسی می کند.

آزمایش خون:

آزمایش D-dimer یکی از آزمایشات خونی است که به منظور بررسی تشکیل لخته های خون در بدن انجام می‌شود. در واقع این آزمایش وجود یا عدم وجود قطعات پروتئینی کوچک به نام D-dimer را در خون مشخص می کند که از تجزیه فیبرین ایجاد می شود. اگر تست خون منفی باشد، به احتمال زیاد فرد DVT ندارد.

سونوگرافی:

سونوگرافی داپلر یکی دیگر از روش ها برای آزمایش عارضه ترومبوز سیاهرگی عمقی (DVT) است. این اسکن لخته های خون و رگ های خونی مسدود یا باریک که جریان خون را به پاها کاهش می دهند، ارزیابی خواهد کرد.

ونوگرافی:

ونوگرافی یا ونوگرام، آزمایشی است که با استفاده از اشعه ایکس به بررسی جریان خون در رگ ها به ویژه در پاها می پردازد.

انواع فلبیت کدامند؟

فلبیت می تواند سطحی یا عمقی باشد. در ترومبوفلبیت سطحی (SVT) وریدهای سطحی پوست تحت تاثیر قرار می گیرند اما ترومبوفلبیت عمقی (DVT) در وریدهای عمقی و بزرگتر ایجاد می شود که با نام های ترومبوفلبیت ورید عمقی یا ترومبوز ورید عمقی نیز شناخته می شود. ترومبوفلبیت عمقی خصوصاً پاها را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

نوع دیگری از بیماری فلبیت بر اثر استفاده از کاتتر داخل وریدها ایجاد می شود. علائمی مانند قرمزی، درد و تورم در جایی که کاتتر وارد شده است ایجاد می کند. اغلب با برداشتن کاتتر عارضه از بین می رود. اما ممکن است داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)، مانند ایبوپروفن، برای کاهش درد و تورم تجویز شوند.

اینفیوژن فلبیت چیست؟

قرار دادن یک کانولا داخل وریدی محیطی (PIVC) برای تزریق مایعات داخل وریدی (IV) و داروها از روش های رایج در بیماران بستری در بیمارستان ها است.

فلبیت و انفیلتراسیون از عوارض ناشی از درمان داخل وریدی (IV) هستند که می توانند باعث تورم، درد و تغییراتی در پوست اطراف محل تزریق IV شوند.

نحوه درمان فلبیت با دارو

اگر علائم ترموبوفلبیت خفیف باشد معمولاً حداکثر بعد سه تا چهار هفته بهبود می یابد. اما در صورت شدت بیماری پزشکان روش های درمانی مختلفی را تجویز می کنند.

درمان دارویی با داروهای ضد انعقاد خون مانند وارفارین و هپارین به منظور پیشگیری از ایجاد لخته های خونی.

درمان با داروهای ضد‌التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) برای کاهش التهاب و تورم و همچنین داروهای مسکن برای تسکین درد.

فیزوتراپی و تمرینات: در این روش گردش خون و لنف بهبود می یابد که منجر به تغذیه سلول ها و دفع مواد زائد می شود. از سویی ترشح ضددردهای طبیعی مانند اندورفین را توسط بدن افزایش می دهد.

استراحت و محدودیت فعالیت: فلبيت سطحى را مى‏ توان با بالا بردن پا و استفاده از گرماى مرطوب درمان كرد.

استفاده از جوراب های فشاری: این جوراب ها با وارد آوردن فشار به پوست، باعث جلوگیری از انبساط رگ‌های نزدیک به سطح پوست می‌شود. در نتیجه برآمده شدن رگ‌های خونی را از بین می برد.

نقش ویتامین E  در درمان فلبیت

ویتامین e نقش موثری در کاهش التهاب و بیماری ها مرتبط با عروق ایفا می کند. مطالعات نشان می دهد ویتامین E یک رقیق کننده طبیعی خون است که ممکن است به جلوگیری از تشکیل لخته های خونی که می تواند موجب بیماری فلبیت شود، کمک کند.

فلبیت آنژیوکت چیست؟

فلبیت یکی از عوارض شایع استفاده از آنژیوکت است. البته این عارضه بیشتر در افراد سیگاری، بیماران دیابتی و سالمندان رخ می دهد. فلبیت آنژیوکت منجر به التهاب دیواره رگ می شود که به دلیل pH موجود در مواد دارویی تزریق شده ایجاد می‌شود.

درمان فلبیت ناشی از آنژیوکت

با توجه به شیوع فلبیت ناشی از استفاده از آنژیوکت درخصوص درمان و پیشگیری از بروز فلبیت موارد زیر توصیه می شود:

در بیماران دیابتی تا حد امکان از گذاشتن کاتتر خودداری شود و در بیماران عفونی از آنتی بیوتیک هایی استفاده شود که احتمال فلبیت در اثر مصرف آنها کمتر است.

برای درمان فلبیت ناشی از آنژیوکت مراحل زیر طی شود:

1- ابتدا آنژیوکت آسیب دیده برداشته شود تا از گسترش فلبیت جلوگیری شود.

2- التهاب با داروهای ضد التهابی چون آسپرین یا ایبوپروفن قابل درمان است.

3- مطالعات نشان می دهد برای کاهش فلبیت استفاده از پماد آلوئه ورا و پماد نیتروگلیسیرین موثر است.

درمان فلبیت در خانه

درمان خانگی فلبیت شامل‌ استراحت‌ و بالا بردن‌ اندام‌ و بسته‌ به‌ مورد، استفاده‌ از دارو است‌.

داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی بدون نیاز به نسخه پزشک مانند ایبوپروفن یا آسپیرین می تواند درد، قرمزی و سوزش ناشی از التهاب را کاهش دهد.

همچنین قرار دادن کمپرس گرم روی ناحیه می تواند جریان خون را بهبود بخشیده و به کاهش التهاب کمک کند.

پیشگیری از فلبیت

به طور 100% نمی توان از فلبیت پیشگیری کرد اما کنترل عوامل جدی و خطرناک می تواند تا حدی کمک کننده باشد. به طور مثال:

1- فعال بمانید و مرتب ورزش کنید.

2- در پروازهای طولانی قدم بزنید و جوراب بپوشید.

3- سیگار را ترک کنید.

4- در صورت اضافه وزن، وزن خود را کاهش دهید.

سخن پایانی
امیدواریم این مقاله از سایت تجهیزات پزشکی درمارز طب برای افزایش آگاهی شما مفید بوده باشد. به عنوان سخن آخر در نظر بگیرید، فلبیت سطحی با استراحت، کمپرس گرم و مصرف داروهای ضد التهابی به راحتی درمان می شود اما برای ترومبوز عروق عمقی نیاز به بررسی پزشک و درمان های تخصصی است.