تزریقات

تزریقات

تزریق به فرآیندی گفته می‌شود که در آن ناحیه کوچکی از پوست با سرنگ و سوزن سوراخ می‌شود تا ماده ‌ای برای اهداف پیشگیری، درمانی وارد بدن شود. لازم به ذکر است که تزریق به صورت مایع از طریق عضلانی انجام می‌شود. یعنی داروها از طریق دستگاه گوارش تجویز نمی‌شوند.

بیشتر انسان ها در جهان، تزریق را در مقطعی از زندگی خود تجربه کرده‌اند. تزریق معمولا برای داروهایی استفاده می‌شود که باید به سرعت عمل کنند یا به خوبی در سیستم گوارش جذب نمی‌شوند.

اصطلاح پزشکی تزریق به عنوان شات نامیده می‌شود و روشی رایج برای تزریق داروهای مایع به بدن بیمار است. علاوه بر مصرف داروهای خوراکی برای رفع مشکلات سلامتی یا استفاده موضعی از داروها به شکل لوسیون و کرم، تزریقات جزء پرکاربردترین روش های پزشکی محسوب می‌شوند. طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت، سالانه 20 میلیارد تزریق در سراسر جهان انجام می‌شود.

برخی از داروها زمانی که تزریق می‌شوند بهترین اثر را دارند. واکسن‌هایی مانند واکسن آنفولانزا، نمونه ‌های رایج داروهای تزریقی هستند. اکثر مردم برای تزریقات به کلینیک یا مطب دکتر مراجعه می‌کنند.

با این حال برخی داروها به طور ایمن و موثر در خانه توسط خود بیمار تزریق می‌شود. خود تزریقی یک راه راحت برای دریافت داروهای تخصصی مورد نیاز بیماران است.

وسایل اتاق تزریقات

در اتاق تزریقات وسایل زیادی وجود دارد که هر کدام کاربردهای مخصوص به خود را دارند. برای استفاده ایمن و مفید از این وسایل، دانش کافی مورد نیاز است. برخی از مهم‌ترین وسایل موجود در اتاق تزریقات عبارتند از:

• انواع سرنگ

سرنگ یا آمپول یک ظرف کوچک، مهر و موم شده از شیشه یا پلی اتیلن است. آمپول ها برای کشیدن دارو از ویال استفاده می‌شوند و اندازه مختلفی دارند.

• سرنگ انسولین

سرنگ انسولین نوع سرنگ است و همانطور که از نام آن مشخص است برای تزریق انسولین به بیماران دیابتی استفاده می شود.

• سر سوزن

سر سوزن تجهیزاتی هستند که برای انتقال دارو از آمپول به داخل بافت یا عضله بدن استفاده می‌شوند. سوزن ها قطر و طول متفاوتی دارند. قطر هر سوزن با استفاده از معیاری به نام گیج اندازه گیری می‌شود.

هرچه گیج یک سوزن بزرگتر باشد، قطر آن کوچکتر است. رایج ترین گیج های سوزنی 18، 20 و 22 هستند. انتخاب اندازه گیج صحیح بستگی به نوع دارو، جنسیت و سن بیمار دارد. طول سوزن نیز بسته به نوع تزریقی که باید انجام شود و محل تزریق در بدن متفاوت است.

• ست سرم

ست سرم وسیله ای است که برای تزریق سرم به داخل ورید استفاده می‌شود. ست سرم معمولا از چند قطعه مانند اسپایک یا سوراخ کن، فیلتر هوا، محفظه سرم، لوله شفاف، قرقره تنظیم جریان و یک کانکتور سرپیچی تشکیل شده است.

• اسکالپ وین

اسکالپ وین وسیله ای مانند ست سرم است اما دارای دو پلاستیک شبیه بال پروانه در دو طرف کانکتور سرپیچی است که دقت بیشتر را برای تزریق فراهم می‌کند. همچنین این باله ها ثبات بیشتری را برای محل تزریق ایجاد می‌کنند و خطر خارج شدن و خون ریزی را کاهش می‌دهند. سوزن های پروانه ای در رنگ های متفاوتی در دسترس هستند که هر کدام از این رنگ ها سایز خاصی را نشان می‌دهند.

• آنژیوکت

آنژیوکت برای تزریق مستقیم مایعات و داروها به جریان خون، وارد رگ می‎شود. این وسیله همچنین برای جمع آوری نمونه خون  نیز کاربرد دارد.

• میکروست

میکروست میکروست یک محفظه کالیبره شده برای تزریق ثانویه داخل وریدی است که حجم ثابتی از مایعات رقیق را با سرعت ثابت تحویل بیمار می‌دهد.

• لوازم دیالیز

لوازم دیالیز از بخش های متفاوت و مختلفی تشکیل شده است که برای دیالیز بیماران دیالیزی مورد استفاده قرار می گیرد.

• گاور کشی

گارو کشی یا رنگ بند وسیله ای که برای بستن رگ و گرفتن خون استفاده می شود.

• پد الکلی

پد الکی یک پارچه کوچک استریل آغشته شده به الکل است که برای ضدعفونی کردن محل تزریق یا وسایل تزریقات استفاده می‌شود. پدهای الکلی انواع مختلفی دارند، اما کار همه آنها یکسان است.

• ویال

ویال یک ظرف یا بطری شیشه ای یا پلاستیکی کوچک است که برای نگهداری داروها مانند مایعات، پودرها یا کپسول ها استفاده می‌شوند. در حالی که ویال‌ ها شبیه آمپول هستند، اما می‌توانند حاوی چندین دوز از یک دارو باشند که می‌توان آنها ذخیره و دوباره استفاده کرد.

تزریقات شامل چند دسته بندی می شوند؟

تزریقات در بخش لوازم پزشکی به 9 دسته بندی تقسیم می شوند. هر کدام از این دسته بندی ها دارای کاربرد مخصوص به خودشان هستند. در ادامه به معرفی این 9 دسته بندی پرداخته شده است.

این دسته بندی ها شامل لوازم پزشکی مصرفی در بیمارستان ها، درمانگاه ها و کلینیک ها می شود. در ادامه به باقی لوازم پزشکی مصرفی اشاره شده است.

وسایل تزریقات

بهترین محل در بدن شما برای تزریق به عواملی مانند دارویی که تجویز می‌شود، سرعت یا کندی تزریق دارو و نوع تزریقی که دریافت می‌کنید، بستگی دارد. نوع تزریق شما نیز ممکن است تحت تأثیر وزن، سن، هزینه، دفعات تزریق و عوامل دیگر قرار گیرد. برای تزریقات وسایلی مناسبی لازم است. این وسایل عبارتند از:

• دستکش پزشکی
• وسایل ضدعفونی کننده
• یک تورنیکت برای کمک به متخصص مراقبت های بهداشتی برای شناسایی رگ مناسب
• بی حس کننده موضعی، برای بی حس کردن محل تزریق
• سرنگ در اندازه های مختلف
• یک سوزن برای تزریق اولیه
• کاتتر وریدی، اسکالپ وین و ست سرم برای باز نگه داشتن ورید
• سه راهی آنژیوکت
• چسب آنژیوکت
• کیسه های سرم برای تزریق داروهای خاص
• گاز، بانداژ و نوار پزشکی برای کمک به محافظت از محل تزریق
• دستگاه های تصویربرداری، مانند دستگاه های اشعه ایکس یا اولتراسوند برای نشان دادن رگ
• سطل زباله برای دفع مناسب وسایل مورد استفاده در تزریقات

انواع تزریقات

دانستن نحوه تزریق دارو به نظر دانشی است که فقط متخصصان پزشکی به آن مسلط هستند. در حالی که در واقعیت، مقدار زیادی دارو وجود دارد که می‌توان آن را در منزل تزریق کرد.

نمونه ای از آن موارد، تزریق انسولین برای افراد دیابتی است. مهم نیست که چه دارویی می‌خواهید استفاده کنید، دانستن انواع تزریق مهم است. در ادامه سه نوع از رایج ترین انواع تزریق شرح داده شده است.

1. تزریق زیر جلدی

به طور خلاصه، تزریق زیر جلدی، تزریق دارو به زیر پوست است. مقداری بافت بین پوست و ماهیچه های شما وجود دارد که تزریق زیر جلدی به آن بافت ها وارد می‌شود. این عمل یک تزریق کم عمق است و دارو به آرامی توزیع می‌شود. این نوع تزریق با یک سر سوزن کوچک کوتاه و ظریف (2-1.5 سانتی متر) و یک سرنگ 2 یا 2.5 میلی لیتری انجام می‌شود.

این نوع از تزریقات برای داروهایی که می‌توانند در دوزهای کوچک توزیع شوند، بسیار مناسب است. محل تزریق زیر جلدی شامل ران، شکم یا بازو است. اگر به طور مداوم دارو را از این طریق تزریق می‌کنید، بهتر است هر روز محل تزریق را تغییر دهید.

2. تزریق عضلانی

درست همانطور که به نظر می‌رسد، تزریق عضلانی شامل تزریق دارو در عمق عضله است. اکثر واکسن ها با این روش تحویل بدن می‌شوند، زیرا به دارو اجازه می‌دهد تا به سرعت در بدن پخش شود. افراد مبتلا به بیماری آرتریت روماتوئید نیز معمولا از این نوع تزریقی برای داروهای خود استفاده می‌کنند.

زمانی که دارویی رگ را تحریک می‌کند یا یافتن رگ بسیار سخت است، معمولا این نوع تزریق مورد استفاده قرار می‌گیرد. تزریق عضلانی همچنین برای دوزهای زیاد دارو بسیار خوب است، زیرا عضله می‌تواند حجم زیادی از دارو را در خود نگه دارد.

برای تزریق به بافت عضلانی، از سرنگ های 5-10 میلی لیتری با سر سوزن های 6-8 سانتی متری استفاده می‌شود. داروهایی که با تزریق عضلانی تحویل بیمار داده می‌شوند، سریع تر از داروهای خوراکی عمل می‌کنند.

3. تزریق داخل وریدی

به احتمال زیاد، در مورد افرادی که تزریق IV دریافت می‌کنند، شنیده‌اید. حتی ممکن است خودتان یکی از داروهای داخل وریدی را دریافت کرده باشید. در یک تزریق داخل وریدی، دارو وارد رگ می‌شود.

از آنجایی که تزریق دارو در رگ می‌تواند بسیار خطرناک باشد، هرگز این نوع تزریق را خودتان در منزل انجام ندهید. تزریق داخل وریدی معمولا توسط متخصصان پزشکی انجام می‌شود.

پزشکان از این نوع تزریق زیاد استفاده می‌کنند، زیرا دارو مستقیما وارد جریان خون می‌شود و تقریبا بلافاصله اثرات خود را نمایان می‌کند. پزشکان همچنین کنترل زیادی روی دوز تزریق داخل وریدی دارند.

در این روش دارو می‌تواند به سرعت یا آهسته در یک دوره زمانی طولانی به بدن بیمار تحویل داده شود. اگر برخی از داروها به صورت خوراکی مصرف شوند، به راحتی توسط آنزیم های معده شما تجزیه می‌شوند؛ بنابراین تزریق داخل وریدی راهی عالی برای جلوگیری از این مشکلات است.

مراحل انجام تزریقات

برای انجام یک تزریق ایمن شما باید مراحل زیر را دنبال کنید:

1. قبل از هرکاری دست های خود را برای جلوگیری از عفونت احتمالی با آب گرم و صابون بشویید. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC) توصیه می‌کند برای ضدعفونی کردن دستان خود آنها را 20 ثانیه با آب و صابون بشویید.
2. محل مناسب تزریق را پیدا کنید. برای تزریق بیمار باید در موقعیتی مناسبی قرار گیرد تا دسترسی آسان به محل تزریق را فراهم کند. همچنین برای کاهش درد بهتر است ماهیچه های خود را شل و آرام نگه دارد.
3. محل تزریق را با استفاده از پد الکلی یا سواب الکلی ضدعفونی کنید و اجازه دهید پوست در هوا خشک شود.
4. سرنگ را با دارو مورد نظر آماده کنید. قبل از برداشتن دارو از ویال و تزریق به خود یا شخص دیگری، مطمئن شوید که از داروی صحیح، در دوز صحیح، در زمان و به روش صحیح استفاده می‌کنید.
5. برای هر تزریق از یک سر سوزن و سرنگ جدید استفاده کنید.
6. بعد از انجام تزریق محل تزریق را پانسمان کرده و سرنگ و سوزن را درون سطل زباله مخصوص بیندازید.
7. اگر دیدید خون به داخل سرنگ وارد می‌شود، به این معنی است که نوک سوزن به رگ خونی وارد شده است. اگر این اتفاق افتاد، سوزن را از پوست خارج کنید و دوباره با سر سوزن جدید دارو را به محل درست تزریق کنید.

عوارض جانبی تزریقات

مقداری درد بعد از هر نوع تزریقی کاملا طبیعی است. اما تزریق نادرست توسط فرد کم تجربه، ممکن است باعث بروز عوارض جانبی برای فرد شود. اگر عوارض جانبی زیر را تجربه کردید، فورا با پزشک یا ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود تماس بگیرید. این عوارض جانبی رایج برای تزریقات عبارتند از:

• عفونت

سوراخ شدن پوست توسط تزریق ممکن است یک عامل خطر برای ورود میکروب به بدن و بروز عفونت باشد. هنگام انجام تزریقات همیشه امکان بروز عفونت وجود دارد. یکی از وسایلی که برای کاهش خطر بروز عفونت در اتاق تزریقات وجود دارد، پد الکلی است. پد الکلی برای ضدعفونی کردن پوست قبل و بعد از تزریق و ضدعفونی کردن تجهیزات استفاده می‌شود.

در صورت مشاهده هرگونه قرمزی، خارش یا تورم در محل تزریق، توصیه می‌شود به پزشک خود مراجعه کنید. عفونت های موضعی در بافت های تزریقی می‌تواند باعث بروز آبسه در فرد شود که ممکن است نیاز به درمان سریعی داشته باشد.

• واکنش های آلرژیک

تمام داروها ممکن است برای برخی از افراد واکنش های آلرژیک ایجاد کنند. این واکنش ها می‌توانند بسیار جزیی یا بسیار شدید باشند. در صورت بروز واکنش های آلرژیک شدید، سریعا باید به دنبال خدمات پزشکی باشد. توصیه می‌شود قبل از تزریق داروهای مختلف با پزشک خود در مورد واکنش آلرژیک به برخی از داروها صحبت کنید. علائم واکنش های آلرژیک شامل سرفه، خارش پوست، تنگی نفس و التهاب است.

• درد موضعی

هنگام تزریقات به دلیل اینکه پوست توسط یک جسم تیز سوراخ می‌شود بروز درد طبیعی است. اگر تزریق عضلانی به درستی انجام نشود، ممکن است باعث آسیب به اعصاب بافت شود و عوارض طولانی مدتی را ایجاد کند. دردهای موضعی نیازی به مراجعه به پزشک ندارند و بعد از گذشت مدتی تسکین پیدا می‌کنند.

در موارد بسیار نادر، ممکن است تزریق به طور تصادفی به یک بافت اشتباه انجام شود. گاهی نیز ممکن است در تزریق عضلانی به جای تزریق درون بافت، تزریق به داخل ورید انجام شود. داروهایی نیز وجود دارد که ممکن است باعث تحریک رگ های خونی شوند. برای جلوگیری از این عوارض توصیه می‌شود تزریقات خود را حتما توسط افراد با تجربه و دارای مدارک پزشکی انجام دهید.