مقدمه
ژل سونوگرافی یکی از ابزارهای بسیار مورد کاربرد در دنیای پزشکی و معاینات سونوگرافی است. بدون حضور این ژل سونوگرافی قابل انجام نیست و حتماً باید با پوست بیمار در تماس باشد. بیماران گاهی اوقات پس از استفاده از این ژل درماتیت تماسی را تجربه می‌کنند که شامل سوزش و قرمزی پوست است. علاوه بر این تحقیقات نشان داده است که استفاده از این ژل ها در ظروف در باز توسط سونوگرافیست ممکن است باعث انتقال عفونت های مختلف بین بیماران شود. زیرا ترکیبات موجود در ژل سونوگرافی نمی‌توانند باکتریهایی که از پوست به پروب منتقل می‌شوند را از بین ببرند. در ادامه مقاله در رابطه با عوارض ژل سونوگرافی توضیحات بیشتری ارائه می‌گردد لطفا همراه ما باشید.
ژل سونوگرافی به عنوان یک محیط اتصال یا نوعی پل عمل می‌کند که به امواج انرژی اولتراسونیک اجازه می‌دهد آزادانه بین پوست و مبدل صوتی حرکت کنند. بقایای چرب یا چسبنده روی پوست، خشکی و پوسته پوسته شدن پوست برخی از عوارضی است که بیماران از آنها شکایت دارند. این عوارض در همه انواع ژل سونوگرافی وجود ندارد و انواع جدید با ترکیباتی ساخته می‌شوند که حتی برای پوست مفید هستند.
ژل های سونوگرافی حاوی مواد نگهدارنده ای هستند که از رشد باکتری ها در طول نگهداری جلوگیری می‌کند. با این حال باکتری هایی که ژل در معرض آنها قرار می‌گیرد را کاهش نمی‌دهند یا از بین نمی‌برند. علاوه بر این، نگهدارنده ها انتقال باکتری از یک بیمار آلوده به مبدل را در طول معاینه مهار نمی‌کنند. بر این اساس، ژل های پزشکی به عنوان وسیله ای برای انتقال آلودگی متقاطع شناخته می‌شوند.
کاربرد ژل سونوگرافی چیست؟
ژل سونوگرافی به عنوان یک محیط آبکی، تصویری واضح را از نظر آکوستیک برای یک سونوگرافیست در طول معاینه ایجاد می‌کند. در طول معاینه، تکنسین باید ژل اولتراسوند مبتنی بر آب را روی سطح پوست اعمال کند. ژل سونوگرافی به پروب اولتراسوند اجازه می‌دهد تا تماس خوبی با پوست برقرار کند و به تکنسین این امکان را می‌دهد تا بهترین تصاویر ممکن را به دست آورد.
در سونوگرافی، یک پروب روی سطح پوست قرار می‌گیرد و امواج صوتی به بدن فرستاده می‌شود. امواج صوتی از همه چیز زیر پوست (بافت، استخوان، ماهیچه، رگ های خونی و غیره) تصویری جهت معاینه ایجاد می‌کنند. سونوگرافی ابزاری بسیار ایمن است و بیماران در معاینات سونوگرافی در معرض اشعه قرار نمی‌گیرند.
ترکیبات ژل سونوگرافی
ترکیبات ژل سونوگرافی بر اساس شرکت سازنده بسیار متفاوت است. اما اکثر آنها مواد زیر تهیه می‌شوند که در ادامه به آنها می‌پردازیم.
1- آب
حدود 80 درصد ژل های سونوگرافی از آب تشکیل شده است. آب یک حلال ارزان است و بسیاری از مواد به راحتی در آن حل می‌شوند. آب به روان بودن این ژل ها روی پوست کمک می‌کند و به همین دلیل اکثر آنها واتر بیس هستند. در واقع دلیل سردی ژل های سونوگرافی موقع استفاده وجود آب در فرمولاسیون آنها است.
2- فنوکسی اتانول
فنوکسی اتانول به عنوان نگهدارنده به جای پارابن ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ترکیب در فرمولاسیون بسیاری از لوازم آرایشی – بهداشتی و ژل های سونوگرافی وجود دارد. این ترکیب مانع رشد باکتری ها، میکروارگانیسم و ویروس ها در محصول شده و ماندگاری آن را افزایش می‌دهد.
3- پروپیلن گلیکول
پروپیلن گلیکول یک ماده مرطوب کننده رایج است که در ژل های سونوگرافی و کرم ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ترکیب معمولاً ایمن است و تنها عارضه آن قرمزی و اگزمای پوست است.
4- گلیسیرین
گلیسیرین یک ترکیب نرم کننده است که در ترکیب ژل سونوگرافی و بسیاری از محصولات آرایشی وجود دارد. این ماده به جذب آب از هوا کمک می‌کند و یک عامل مرطوب کننده و نرم کننده به حساب می‌آید.
5- رنگ دهنده‌ها
رنگ دهنده های بکار رفته در ژل سونوگرافی معمولاً از نوع مصنوعی هستند. این رنگدانه ها در مواد خوراکی و آرایشی بهداشتی نیز استفاده می‌شوند. برخی افراد ممکن است نسبت به این ترکیبات آلرژی داشته باشند و دچار بثورات پوستی شوند.
عوارض ژل سونوگرافی چیست؟
ژل سونوگرافی به دلیل ترکیباتی که دارد ممکن است در برخی افراد با عوارضی همراه باشد از جمله اینکه:
عوارض پروپیلن گلیکول موجود در ژل سونوگرافی
پروپیلن گلیکول موجود در ژل سونوگرافی بطورکلی عوارضی ندارد زیرا در غلظت های کنترل شده مورد استفاده قرار می‌گیرد. با اینحال در صورت آلرژی به این ماده قرمزی و پوسته پوسته شدن پوست دور از انتظار نیست.
عوارض فنوکسی اتانول موجود در ژل سونوگرافی
این ماده در غلظت های بکار رفته در ژل های سونوگرافی ایمن است اما در افرادی که پوست حساس دارند ممکن است باعث سوزش پوست، کهیر، اگزما و بثورات پوستی شود.
عوارض گلیسیرین موجود در ژل سونوگرافی
در فرمولاسیون ژل سونوگرافی معمولاً گرید خوراکی گلیسیرین مورد استفاده قرار می‌گیرد که ایمن است. اما در صورت آلرژی به این ترکیب عوارضی همچون خارش، کهیر و قرمزی پوست را تجربه خواهید کرد.
درماتیت تماسی
واکنش های پوستی به ژل اولتراسوند غیر معمول است. با اینحال اگر به ترکیبات تشکیل دهنده ژل سونوگرافی حساسیت دارید، درماتیت تماسی را تجربه خواهید کرد.
آلرژی به پروپیلن گلیکول شایع ترین علت واکنش های نامطلوب پوستی به ژل اولتراسوند است. پروپیلن گلیکول به دلیل ایجاد تحریک خفیف پوست و واکنش های پوستی آلرژیک در برخی افراد شناخته شده است. قبل از انجام آزمایش سونوگرافی ، بررسی کنید که آیا به پروپیلن گلیکول حساسیت دارید یا خیر و به پزشک خود اطلاع دهید.
ایزوتیازولینون یکی دیگر از مواد تشکیل دهنده ژل اولتراسوند است که باعث درماتیت تماسی آلرژیک (بثورات پوستی ناشی از تماس با مواد خاص) می‌شود. همچنین اجزای دیگری در ژل های اولتراسوند وجود دارد که ممکن است به آنها حساسیت داشته باشید.
آلودگی باکتریایی
ژل سونوگرافی تا قبل از باز شدن هیچ گونه آلودگی ندارد. اما پس از باز شدن ظرف به عنوان یک محیط مرطوب برای رشد باکتری ها ایده آل است. استفاده از ژل های یکبار مصرف امکان آلودگی باکتریایی را کاهش می‌دهد.
همچنین مبدل های اولتراسوند دارای بار باکتریایی قابل توجهی هستند و ممکن است به عنوان ناقل عفونی بالقوه عمل کنند. ضدعفونی این ابزارها به طور مؤثر بیشتر بار باکتریایی مبدل های اولتراسوند را حذف می‌کند، اما برخی از باکتری ها باقی می‌مانند و خطر عفونت را افزایش می‌دهند.
آیا ژل سونوگرافی برای پوست مضر است؟
ژل سونوگرافی معاینه را برای بیماران راحت تر می‌کند و به پروب اجازه می‌دهد تا نرم تر روی سطح پوست سر بخورد. این بسیار نادر است، اما در مواردی بیماران در مناطقی که ژل استفاده شده، تحریک موقت پوستی را به اشکال مختلف تجربه می‌کنند.
برخی از انواع جدیدتر ژل های سونوگرافی حتی دارای خواص سفت کننده و احیا کننده هستند که ادعا می‌کنند پوست را شاداب و سرزنده نگه می‌دارند. متخصصان سونوگرافی همچنین اغلب از گرم کننده های ژل در طول معاینه برای کاهش ناراحتی بیماران و تجربه سونوگرافی دلپذیرتر استفاده می‌کنند.
برخی از ژل های اولتراسوند با استفاده از ژل آلوئه ورا تازه تهیه می‌شوند که پوست را تحریک نمی‌کند و آنها را برای افراد دارای پوست حساس بی خطر می‌کند. گلیسیرین به طور گسترده ای به عنوان یک عامل نرم کننده پوست در فرمولاسیون های دارویی این ژل ها استفاده می‌شود.
نتیجه گیری
ژل سونوگرافی انواع مختلفی دارد و توسط بسیاری از شرکت های تأمین کننده تجهیزات پزشکی در سراسر جهان ساخته می‌شود. برخی از بیماران پس از استفاده از این ژل دچار عوارض پوستی مختلفی می‌شوند. این امر بیشتر در افرادی که پوست حساس دارند شایع است. در حال حاضر انواع ژل سونوگرافی بدون نمک و ضد حساسیت نیز در دسترس است و برخی مراکز آنها را جایگزین ژل های سونوگرافی معمولی کرده‌اند.
